Grenzen
Wat is eigenlijk de functie van een grens?
Is een grens bedoeld om een lijn te trekken tussen hier en daar, of is het alleen maar bedoeld om de contouren duidelijk te maken van wat je tot ‘het jouwe’ rekent?
Misschien is het trouwens niet echt een vraag van of-of, en zijn het slechts twee verschillende betekenissen die nu eenmaal hetzelfde woord gebruiken.
Toch denk ik dat het vooral toegevoegde waarde heeft om grenzen te benaderen als contouren om iets duidelijk te maken. Zo van: “Kijk, dit is gedrag dat echt bij mij hoort, maar dat andere gedrag voelt echt niet als gedrag dat waarlijk vanuit mezelf komt. Het lijkt meer op iets wat me is opgedrongen, of iets wat ik me onbewust en ongewild heb laten opdringen.” Maar ook: “En dat gedrag…? Ik weet het niet. Het voelt eng, het voelt als geladen of het voelt als iets waar ik me eigenlijk nogal voor schaam.” In die laatste gevallen gaat het er dus vooral om, om meer duidelijkheid te krijgen. Je merkt dat het je op de een of andere manier bezig houdt, of althans: iets in jou merkt dat, ook al zijn er misschien andere stukjes in jou die dat vage, onrustige of onbestemde gevoel op wat voor een manier dan ook (liever) proberen te negeren. Juist dan gaat het er volgens mij dus om, om nieuwsgierig te zijn naar die vaagheid in plaats van er zo ver mogelijk van uit de buurt te blijven of er plomp overheen te walsen.
Ik zeg hier dus: wees nieuwsgierig naar grenzen. Wees nieuwsgierig naar hoe jouw contouren er in iedere situatie, van moment op moment, uit willen zien.
En wat is er mooier om je te realiseren dat je de grenzen van anderen daarbij kunt inzetten. “Kijk, hier ligt een grens, kijk eens hoe die loopt. Zou jouw grens ook zo willen lopen? Oh, loopt jou grens zo! Nou, die zou ik wel ten dele willen volgen…”
Angst houdt me bij een bepaalde grens vandaan. Het heeft waarschijnlijk zijn oorsprong in een schending van een grens en is uitgegroeid tot een bufferzone. Die bufferzone is meestal blind voor contextuele nuances zoals veranderingen na verloop van tijd.
Angstgevoelens zijn in dat geval niet alleen een uitnodiging om het veilig voor mezelf te maken zodat ik de uitdaging aan kan gaan, vooral wanneer ik merkt dat een belangrijk stuk van mezelf dat wil. Nee, angstgevoelens zie ik in zo’n geval juist graag als een uitnodiging om de context van de huidige situatie te vergelijken met de context waarin de angst oorspronkelijk is ontstaan. Zodra ik me dus bewust wordt van zo’n bufferzone, zo’n brede ongenuanceerde grens, dan is dat eigenlijk misschien wel juist een uitnodiging om die bufferzone opnieuw te gaan onderzoeken, zodat ik mijn eigen contouren in een nieuwe context kan herontdekken.
Wanneer ik mijn angsten ga erkennen, krijg ik de mogelijkheid om een achterliggende grens te ontdekken. Daarvoor moet ik het natuurlijk toch ook veilig maken voor mezelf om in eerste instantie die angstgrens te durven passeren. Het helpt me om hierbij bewust te zijn van dat stuk in mezelf dat die angstgrens ooit heeft gevormd. Ik wil er dan het liefst mee samenwerken om dergelijke bufferzones weer leefbaar en veilig te maken voor al mijn ikjes: een leefgebied vol vermeden eigenschappen om alle aspecten van mijn persoonlijkheid mee te voeden en te laven.
Boosheid kan op een andere manier schade veroorzaken aan mijn grenzen. Namelijk wanneer ik boosheid vooral gebruik als middel om een strijd aan te gaan. Mag ik dan niet opkomen voor mijn eigen grenzen? Natuurlijk wel, maar dan probeer ik het bij voorkeur zo zuiver mogelijk te houden: Het gaat immers om mijn persoonlijke grens. Die wil ik niet ‘brute force’ handhaven, waardoor ik er als het ware een bufferzone aan de buitenkant omheen leg, want dan krijgt het eenzelfde soort uitwerking als angst, waardoor het veel moeilijker wordt om aan te voelen waar mijn grens (in nieuwe contexten, op andere momenten) eigenlijk echt loopt.
Met het trekken van een grens in een veelkleurige woestijn zal je misschien niet altijd even duidelijke scherpe lijnen kunnen zetten. Het helpt om te oefenen. Het helpt ook om je niet schuldig te voelen of te schamen als je een keer een lijn niet helemaal op de juiste plaats hebt gezet. Misschien is zo’n grens zelfs in de loop der tijd iets verschoven of liggen de zandduinen inmiddels net even ergens anders.
Meebewegen met je eigen dynamische grenzen is geen gebrek aan ruggegraat, maar een blijk van interesse in alle aspecten van jezelf. Het vergt wel eigen verantwoordelijkheid om nieuwsgierig te blijven naar jouw eigen contouren en te waken voor sociale invloeden die jou in een sociaal-maatschappelijke-norm-vorm willen proppen. Maatschappelijke druk, en misschien zelfs onbewust en ongewild verinnerlijkte druk, kunnen een gevoel van boosheid veroorzaken; een gevoel van nu verdorie toch echt eens iedereen te laten merken waar je grenzen liggen. Maar dergelijke grenzen gaan over jouw eigen contouren! Laat dan dus zeker die kracht, die energie, achter dat gevoel van grenzen willen stellen niet verwaaien, want dan werp je alleen maar stof op een wordt die grens juist alleen maar vager, maar zet die kracht om in verantwoordelijkheid nemen om jouw eigen contouren nog beter te leren kennen. Zet die energie van boosheid dus om in nieuwsgierigheid!
Liefde stelt je in staat om grenzen met open vizier tegemoet te treden. Met liefde voor anderen en voor je omgeving kan je de ware aard van grenzen ontdekken. Soms zijn het totaal nieuwe grenzen. Soms zijn het grenzen die je dan van een andere kant leert benaderen, en misschien ontdek je dan dat het een oude buitengrens was, maar nu een binnengrens, waarvan het tijd wordt om hem niet meer te omzeilen. Misschien wil je er zelfs een monument of een toeristische attractie van maken als het ooit een imposante grens was, om het met alle ikjes die dat maar willen ter inspiratie eens te bezoeken. Maar dat hoeft natuurlijk niet.
Met liefde voor jezelf, dus voor alle stukjes van jezelf, kan je bufferzones ontmantelen.
Die liefde trilt als een scheppende, levende energie om grenzen heen, waardoor die grenzen gaan resoneren en je kan horen wat die grenzen je te vertellen hebben over wie je eigenlijk bent.