Ik vind het belangrijk dat mensen op een respectvolle manier met grenzen omgaan. Zowel met hun eigen grenzen als met die van anderen. Vooral wanneer grenzen elkaar overlappen. Ik ben benieuwd wat jij belangrijk vindt.
Als je merkt dat er een strijd ontstaat, is het eigenlijk een uitnodiging, een richtingaanwijzer, om dat strijdgebied te onderzoeken. In die zin beschouw ik inwendige strijd dan ook als een waardevol gevoel, zolang je er niet in blijft hangen. Je moet een manier zien te vinden om je grenzen met aandacht te beheren. Ik gebruik hier met opzet het woord beheren. Er zijn nog een heleboel andere woorden die je hier zou kunnen gebruiken: grenzen … stellen, bewaken, handhaven, opwerpen, verleggen, oprekken. Ze hebben allemaal een andere lading en vertellen allemaal hun eigen verhalen. Welk woord gebruik jij eigenlijk? Is dat heel bewust of heb je er misschien nooit zo bij stilgestaan?
Strijd kan je houvast geven. Strijd tegen onrechtvaardigheid, strijd tegen het systeem, tegen alles en iedereen, omdat je niet over je heen wil laten lopen. Strijd kan je ook beangstigen. Dan probeer je het waarschijnlijk, als het maar even kan, zo veel mogelijk te vermijden. Het kan, verwarrend genoeg, zelfs allebei! Dan wordt het al snel ook nog eens een inwendige strijd. Herkenbaar? Je hoeft er geen last van te hebben. Ik zeg niet dat je nooit meer dat gevoel van innerlijke strijd zult ervaren, of dat al jouw strijdlust met het badwater wordt weggespoeld, maar je kan leren om het te beheren, net als je grenzen. Als je dat wilt, dan zal je de verantwoordelijkheid moeten nemen om jezelf te leren kennen. Door en door, nog beter. Daarvoor moet je naar jezelf leren luisteren, en dat kan soms net zo lastig zijn als luisteren naar iemand waar je ruzie mee hebt. Dus moet je een beroep doen op nog veel meer eigenschappen, nog veel meer ikjes, die zich misschien wel heel diep onder beschermende lagen en onbewuste gewoontes hebben verstopt. Je zult met liefde en mildheid naar jezelf, naar alles van jezelf, moeten leren kijken. Hoe onwennig dat misschien ook kan voelen, reken maar dat ieder mens dat in zich heeft. En dan moet je ook nog eens proberen om te onthouden dat je dit allemaal moet ontdekken en leren en ervaren, omdat je het immers wil! Dat zal misschien als de zoveelste strijd aanvoelen, terwijl je dat toch eigenlijk juist niet meer wilde. Dus heb je ook nog eens geduld nodig en doorzettingsvermogen en, pfff, de energie om dat allemaal op te brengen.
Het lichtpuntje is dat je het niet alleen hoeft te doen. Dat is namelijk net zo goed grenzen beheren: weten wanneer je jouw grensovergang open kan zetten voor anderen en weten hoe je dat veilig en schoon kan doen voor alle betrokkenen. En ook weten hoe en wanneer je zelf als het ware “op vakantie” kan gaan, nieuwe gebieden kan ontdekken, en de schatkaart naar je ziel ontvouwen, met je medemens als jouw persoonlijk spiegels en alle andere richtingaanwijzers in jouw leven.
Ik kan me voorstellen dat je bij stress- en burn-outklachten op zoek gaat naar een duidelijke grens tussen werk en privé. En dat je het idee hebt, dat het je zal helpen wanneer het je lukt om die grens heel duidelijk te trekken, zodat het voor iedereen duidelijk is dat ze er niet meer overheen mogen gaan. Het zou maar zo kunnen dat je er al heel veel energie in hebt gestoken om die grenzen duidelijk te maken, misschien wel na een te lange periode waarin die grenzen meer en meer vervaagden. En misschien lijkt nu alle energie vervlogen, of ben je nog steeds dusdanig opgefokt, dat niemand meer naar je lijkt te luisteren. Die gevoelens van frustratie en machteloosheid en vast nog een verwarrende kluwen andere gevoelens, die wil je niet meer. Dus zoek je naar een oplossing.
Gebruik dan de klachten in je hoofd en in je lijf, en de behoefte om die grens te trekken en al die verwarrende gevoelens als de eerste aanwijzingen op een kaart naar een verborgen schat.
Stress- en burn-outklachten kunnen erop duiden dat je te vaak over je eigen grenzen gaat of anderen over jouw grenzen hebt laten gaan. Welk deel van jou stemde er mee in en welk deel niet? Hoe bewust gebeurde dat?
In mijn beleving is enkel het trekken van grenzen, bijvoorbeeld tussen werk en privé, geen garantie om stress- en burn-outklachten te vermijden. Sterker nog: zodra ik een grens trek bekruipt me het gevoel dat ik daarmee de kans op stress juist verhoog, namelijk op die momenten dat die grens wordt overschreden. Inmiddels weet ik gelukkig dat dat zo bij mij werkt. Want ik heb het toch ook heel vaak als heel nuttig en zelfs heilzaam ervaren om grenzen te erkennen, zowel die van mezelf als die van anderen. Want iedereen heeft grenzen, zelfs als je, zoals ik, de neiging hebt om die te vermijden of ze voor de goede vrede liever even onderdrukt.
Er zijn veel verschillende manieren hoe je met grenzen om kan gaan. Grenzen … stellen, bewaken, handhaven, opwerpen, verleggen, oprekken en dus ook grenzen trekken. Ze hebben allemaal een andere lading en vertellen allemaal hun eigen verhalen. Welk woord gebruik jij eigenlijk? Is dat heel bewust of heb je er misschien nooit zo bij stilgestaan?
Persoonlijk spreek ik liever over grenzen beheren. Ik schreef daar vorige maand ook al iets over op ont-moet-jouw-verhalen. Voor mij omvat grenzen beheren alle nuances en stelt het me in staat te kiezen hoe ik met mijn grenzen omga en waar ik ze voor gebruik.
Wat zou het voor jouw kunnen betekenen als je de behoefte voelt om een grens te trekken tussen werk en privé? Waarschijnlijk hangt dat samen met de beelden die je hebt bij beide. Wat voor beelden heb jij bij werk? En welke bij privé? En waarom heb je er behoefte aan om daar een grens tussen te trekken? Als je jezelf die vragen stelt kan je erachter komen dat een aantal van die beelden misschien wel niet kloppen. Of misschien lijken ze op dat moment wel te kloppen, maar zou je liever hebben dat ze anders waren en probeer je daarom de grenzen wat duidelijker te maken.
Neem bijvoorbeeld de volgende beelden: “met werk verdien ik geld om in mijn onderhoud te kunnen voorzien,” en “privé besteed ik tijd aan mijn gezin en doe ik leuke dingen.” Ik noem dat ongenuanceerde halve waarheden. Beelden waar ik in het beste geval slechts niets aan heb, en in het slechtste geval kunnen ze me zelfs vreselijk in de weg zitten. Ik kan me namelijk genoeg momenten herinneren dat ik op mijn werk óók leuke dingen deed, alleen zijn die momenten een stuk slechter te zien met een burn-out of tijdens stressmomenten op het werk. Die leuke dingen deed ik zelfs veel vaker wel dan niet, maar op de momenten dat werk niet leuk werd, merkte ik dat ik behoefte kreeg aan meer tijd voor mezelf, meer privétijd. Privé is helaas ook lang niet altijd even leuk. Aangifte inkomstenbelasting invullen bijvoorbeeld. Vreselijk! Al mijn alarmbellen knetteren dan om mij heen. Geen grens blijft ongeschonden! Toch rek ik die grenzen dan tijdelijk op, knip een gat in het prikkeldraad en worstel me erdoorheen. Meestal leverde het een aardig zakcentje op. “Het was toch zeker om te beginnen mijn geld!” mopperde ik vaak achteraf, om nog wat stoom af te blazen, en verzorgde zo de opgelopen ‘schrammen’ en bracht geleidelijk mijn adrenalinepeil terug naar rustig vaarwater ….
Soms denk je dat je een grens wilt trekken tussen werk en privé, maar vaak ben je dan eigenlijk op zoek naar iets anders. Dan zoek je bijvoorbeeld naar een fijner, gezonder, harmonieuzer, beter levenspad. Of dan zoek je naar een goede energiebalans of naar jezelf of naar beide. Een deel van de antwoorden kun je vinden in met aandacht uitpluizen wat werk en privé voor beelden bij je oproepen en wat je wilt dat die begrippen voor je betekenen. Een ander deel van de antwoorden kan je vinden door te onderzoeken hoe je jouw grenzen beheert, en door te experimenteren met verschillende manieren hoe je ze kan beheren en vervolgens door verantwoording te nemen voor hoe je ze de komende tijd wil gaan beheren. En je tenslotte niet achter allemaal nieuw opgeworpen grenzen gaat verschansen wanneer je merkt dat bepaalde veranderingen moeilijker gaan dan je had gehoopt. Of eigenlijk beter gezegd: die nieuwe grenzen bewust ervaren en vervolgens gebruiken als nieuwe aanwijzingen op de kaart naar de verborgen schat!
